Ulaştırma Sektörel Operasyonel Programı (IPA II)

Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA)’nın 2014 – 2020 yıllarını kapsayan II. Dönemi de I. Dönemin devamı niteliğinde, ülkemizin AB müktesebatına uyum ve uygulamasına yönelik kapasitesinin geliştirilmesi ile ekonomik ve sosyal uyuma yönelik kapasitelerinin oluşturulması hedefleri çerçevesinde yürütülecektir.

Yeni dönemde Komisyon tarafından fonların daha etkin kullanımına yönelik olarak sektörel bir yaklaşım benimsenmiş olup, bu yaklaşım kapsamında IPA’nın I. döneminde yer alan bileşen bazlı yapı kaldırılarak yeni dönemde finanse edilmesi öngörülen belirli sektörler ile bu sektörler kapsamındaki çalışmaları yürütecek sektör sorumlusu kuruluşlar  belirlenmiştir.

Yeni dönemin  AB tarafındaki hukuki altyapısını teşkil eden 11 Mart 2014 tarih ve 231/2014 sayılı IPA II Tüzüğü, 15 Mart 2014 tarihinde; 2 Mayıs 2014 tarih ve 447/2014 sayılı IPA II Uygulama Tüzüğü ise 3 Mayıs 2014 tarihinde AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanmıştır.

IPA kapsamındaki yardımların temel finansman önceliklerini gösteren belge olan Türkiye için Endikatif Strateji Belgesi (Indicative Strategy Paper for Turkey (2014-2020)), 26 Ağustos 2014 tarihinde Komisyon tarafından kabul edilmiştir.

Ulaştırma Sektörel Operasyonel Programı (USOP) (11.12.2014 tarihli Avrupa Komisyonu kararı ile onaylanan) Türkiye’deki ulaşım sektörüne Avrupa Birliği finansal desteğinin sağlanması için başlıca araçtır. USOP, Avrupa Komisyonu, AB Delegasyonu, ulaşım sektöründe faal olan sosyal partnerler ve sivil toplum örgütleri ile yapılan görüşmelerle geliştirilmiştir.

2014-2020 yıllarını kapsayan IPA II Döneminde Bakanlığımız sadece altyapı projelerinin değil, Ulaştırma Sektöründe AB fonları ile yapılacak her türlü projenin ihale ve sözleşme makamı olarak görev yapacak olup, IPA II Dönemi için Ulaştırma Sektörüne sağlanan fon 442,8 Milyon €’dur.

Türkiye, 783,562 km2 yüzölçümü ile AB aday ülkelerinin en büyüğüdür. Ülke, %1,37 büyüme hızına (büyüklük olarak AB’den daha fazla) ve yarısı 30 yaşın altında olan 76.7 milyon nüfusa sahiptir. 2023 yılına kadar toplam nüfusun 84 milyonu aşacağı tahmin edilmektedir. 614 milyar Euro gayri safi yurtiçi hâsıla ile dünyanın en büyük 16. ekonomisidir. On yıldan daha kısa bir sürede ülkede kişi başına düşen gelir neredeyse üç katına çıkmıştır ve şu anda 8000 Euro’nun üzerindedir.

Türkiye ve AB arasında 1996 yılında bu yana gümrük birliği vardır. 2012 yılındaki toplam ticarette %37.7 pay ile AB, Türkiye’nin açık ara farkla en büyük ekonomik ortağı olmuştur (Türkiye de AB’nin en önemli altıncı ticaret ortağıdır). Dolayısıyla, AB ve Türkiye arasındaki ulaşım bağlantılarının iyileştirilmesi geleceğe yönelik bir zorunluluktur.

Türkiye, Türk ekonomisinin Avrupa Tek Pazarı’na daha fazla entegrasyonunu ve Avrupa Tek Ulaşım Sahası’na tam entegrasyonu amaçlamaktadır. Demiryolu altyapısını diğer biçimlerle birlikte entegre ve rekabetçi bir şekilde geliştirmek ve AB müktesebatı ile uyumlu ikincil tedbirler ile serbestleşme sürecini sonuçlandırmak için stratejik gereksinimler Türkiye ekonomisinin ve özellikle Türk ulaştırma sektörünün küresel rekabet edebilirliğini korumak için gereklidir.

Türkiye’nin ulaştırma sektörü ulusal stratejisinin genel hedefi, Avrupa ve dünyanın geri kalanıyla sorunsuz bağlantıları olan, düzgün işleyen, emniyetli,

çevre dostu, akıllı, erişilebilir, sürdürülebilir ve kullanışlı bir ulusal ulaştırma sistemi kurmaktır. Bu maksatla, Türkiye Ulaştırma ve İletişim Stratejisi: Hedef 2023, uygun maliyetli hareketliliği güvence altına alırken daha iyi hareketlilik, daha az trafik sıkışıklığı, daha düşük emisyon, kaza oranları, ölüm ve yaralanmaları azaltarak daha fazla emniyet, akıllı fiyatlandırma, akıllı şehir planlaması ve toplu taşımanın iyileştirilmesini amaçlamaktadır.

Öncü bir kurum olarak Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, vizyonunu “tüm kullanıcılar için ulaştırma, bilgilendirme ve haberleşme hizmetlerini kaliteli, dengeli, emniyetli, çevre dostu, adil ve ekonomik bir şekilde temin etmek ve denetlemek” olarak tanımlamaktadır. Bakanlık, misyonunu ise “muasır medeniyet düzeyinin üzerinde ulaştırma ve haberleşme hizmetleri sağlayarak ülkenin küresel rekabet edebilirliğini ve vatandaşlar için yaşam kalitesini artırmak” olarak tanımlamaktadır.

IPA II Sektör Desteğinin Amacı

IPA Ulaştırma Sektörel Operasyonel Programı, Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) bünyesindeki Avrupa Birliği mali desteğini Türkiye’deki ulaştırma sektörüne yönlendirmek için kullanılan ana araçtır. Ulaştırma Sektörel Operasyonel Programı (2014-2020)’nin genel amacı, ekonomik ve sosyal kalkınma ile AB entegrasyonuna Türkiye’de AB standartları ile uyumlu, rekabetçi erişilebilir ve sürdürülebilir bir ulaştırma sistemi ile katkıda bulunmaktır.

Bunun için, program aşağıdaki özel hedeflere ulaşmayı amaçlayacaktır:

• Ulusal ulaşım sisteminin sürdürülebilirliğini ve güvenliğini artırmak;
• Ulaşım sisteminin verimliliğini artırmak;
• Hem ulusal hem de kentsel düzeylerde bireysel ulaşımdan sürdürülebilir, erişilebilir ve kapsayıcı toplu taşıma biçimlerine geçişi teşvik etmek;
• Türk ulaştırma sektörünün AB Ulaştırma müktesebatına aşamalı bir şekilde uyumlaştırılması yoluyla Türkiye’nin ulaştırma alanında AB’ye entegrasyonunu güçlendirmek;
• Türkiye’nin ulaştırma sektöründeki AB, ulusal ve donör finansmanının en verimli şekilde kullanılmasını sağlamak için Ulaştırma Sektörel Operasyonel Programı yönetiminde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nı desteklemek.

Programın beklenen sonuçları aşağıdaki gibidir:

• Daha dengeli bir modal ayrımı yansıtan daha emniyetli, çevre dostu bir ulaştırma sistemine geçiş;
• Tüm ulaşım biçimlerinde akıllı, yenilikçi, kaynak, zaman ve maliyet açısından etkin çözümlerin yayılması;
• Tüm ulaşım hizmetleri için daha fazla erişilebilirlik, kentsel toplu taşımada artan kapasite ve etkililik; kentsel alanlarda ulaşımdan kaynaklanan daha az trafik sıkışıklığı ve emisyon;
• Müktesebatın 14 ve 21. Fasıllar kapsamındaki üyelik yükümlülüklerini kabul etmek için gerekli yasal, kurumsal ve idari kapasitelerin iyileştirilmesi; AB ile Ulaştırma alanındaki politika diyalogunun güçlendirilmesi;

Ulaştırma Sektörel Operasyonel Programı etkili, verimli, düzenli, şeffaf bir biçimde ve zamanında uygulanır.

Programın Operasyonel Özellikleri

Eylem 1 – Sürdürülebilir Ve Emniyetli Ulaştırma

Bu eylemin esas amacı, ulusal ulaştırma sisteminin sürdürülebilirliğini ve güvenliğini artırmaktır,

     Faaliyet 1.1 – Demiryolu altyapısının geliştirilmesi ve modernizasyonu;

     Faaliyet 1.2 – Çevre ve İklim Değişikliği ile ilgili tedbirler;

     Faaliyet 1.3 – Ulaştırma Güvenliğinin Geliştirilmesi

     Faaliyet 1.4 – Intermodalite ve Modlar arası Geçişin Teşviki

Eylem 2 – Etkin Ulaştırma

Bu eylemin esas amacı, ulusal Türk ulaştırma sisteminin etkinliğini artırmaktır,

     Faaliyet 2.1 – Akıllı Ulaşım Sistemleri-ITS ( Intelligent Transportation Systems) Stratejisi ve diğer ITS Tedbirlerinin Desteklenmesi

     Faaliyet 2.2 - Ulaşımda Araştırma ve Yeniliğin Desteklenmesi

Eylem 3 – Erişilebilir ve Kapsayıcı Ulaştırma

Bu eylemin esas amacı, hem ulusal hem de kentsel düzeylerde bireysel ulaşımdan sürdürülebilir, erişilebilir ve kapsayıcı toplu taşıma biçimlerine geçişi teşvik etmektir.

     Faaliyetler 3.1 - Erişilebilir Ulaşım

     Faaliyetler 3.2 - Kentsel Ulaşım

Eylem 4 – Müktesebat Uyumu ve AB Entegrasyonu

Bu eylemin esas amacı, Türk ulaştırma sektörünün AB Ulaştırma müktesebatına aşamalı bir şekilde uyumlaştırılması yoluyla ulaştırma alanında Türkiye’nin AB’ye entegrasyonunu güçlendirmektir.

Faaliyet 4.1 - Müktesebatın uygulanması için mevzuatın uyumlu hale getirilmesi ve kapasite artırımı

Faaliyet 4.2 – Ulaştırma Politikası alanında diyalogun ve teknik işbirliğinin desteklenmesi

Eylem 5 – Teknik Yardım

Bu eylemin esas amacı, Türkiye’nin ulaştırma sektöründeki AB, ulusal ve bağışçı kalkınma finansmanının en verimli şekilde kullanılmasını sağlamak için Ulaştırma Sektörel Operasyonel Programı yönetiminde Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nı desteklemektir.

     Faaliyet 5.1 - Program Otoritesinin Desteklenmesi

     Faaliyet 5.2 - Proje Havuzunun Geliştirilmesi

MALİ DURUM

Ulaştırma Sektörel Operasyonel Programı (USOP), toplam 350.40 Milyon € IPA bütçesi ile 2014 – 2020 dönemini kapsamaktadır. Programın konu çerçevesi, öncelikleri ve amaçları, AB’ nin mevcut finansal görüşleri bağlamında geniş bir çerçevede tasarlanmıştır.

Daha fazla bilgi için:  USOP 2014-2020

                                            USOP Broşür